HEDİYE EROĞLU

Tarımda 2025 yılı “felaketler yılı” oldu. Yılın ilk 4 ayında tarım alanları kuraklık, zirai don, dolu, fırtına, aşırı yağış ve diğer felaketlerin etkisi altında kaldı.

Ülkenin neredeyse tamamında etkili olan ve ekili-dikili tarım alanlarında etkili olan zirai don felaketi Şubat, Mart ve Nisan’da olmak üzere üç ayda 3 kez etkili oldu. Bazı bölgelerde zarar katlanarak büyüdü. Adana, Mersin, Hatay’da 21-25 Şubat tarihlerinde, Ege Bölgesi’nde özellikle üzüm bağlarında 21-22 Mart tarihlerinde büyük bir zirai don felaketi yaşanırken, 10-11-12- 13 Nisan’da ülke genelindeki zirai don bu bölgelerde ikinci kez ve daha büyük bir felakete neden oldu.

Doğudan batıya, kuzeyden güneye ülkenin neredeyse tamamı deyim yerindeyse dondu. Zirai donun etkisi o kadar büyük oldu ki çiftçilerin, üreticilerin ülkenin her bölgesinden adeta çığlıkları yükseldi. Birçok üretici çaresiz kaldı.

Yaşanan zirai don sadece çiftçilerin değil, tüketicilerin de canını yaktı. Üretimdeki azalma ile birlikte sebze ve meyve başta olmak üzere fiyatlarda ciddi artışlar yaşanmaya başlandı.

MERSİN AFET ÜSTÜNE AFET YAŞADI

Mersin’de yılbaşından buyana Şubat’ta soğuk, Nisan’da don ve son olarak geçtiğimiz günlerde de aşırı sıcak nedeniyle güneş yanığı afeti yaşayan çiftçi, acil destek istedi.

Türkiye’nin narenciye deposu Mersin’in 100 milyar TL’den fazla tarımsal geliri olan bir bölge olması nedeniyle alacağı destek miktarı merak konusu oldu.

SON 30 YILIN EN DÜŞÜK SICAKLIĞI KAYDEDİLDİ

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı yaptığı açıklamada 3 günde son 30 yılın en düşük hava sıcaklığının kaydedildiğini ve 2014 yılından bu yana en büyük zirai don felaketinin yaşandığını söyledi.

“DON AFETİ 65 İLİMİZDE ZİRAİ ÜRETİMİ OLUMSUZ ETKİLEDİ”

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ülkemizin birçok bölgesinde tarımsal üretimi olumsuz etkileyen zirai don afeti ile ilgili görüntülü basın açıklaması yaptı. Don afetinin 65 ildeki zirai faaliyetleri olumsuz etkilediğine dikkat çeken Bayraktar “ Tarımsal üretimin devamlılığı için don afetinden zarar gören tüm çiftçilerimizin zararlarının karşılanması için bir fon oluşturulmalı” dedi.

“ZİRAİ DON DESTEĞİYLE, ZARAR GÖREN ÜRETİCİ NEFES ALACAKTIR”

Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Sefa Çakır, Eylül ayında yaptığı açıklamada, zirai don desteğiyle, zarar gören üreticinin nefes alacağını söylemişti.

7 PARAGRAF CEVAP, 0 LİRA DESTEK

DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve Mersin Milletvekili Mehmet Emin Ekmen de, TBMM Zirai Don Olayını Araştırma Komisyonunda, komisyonun uzun vadeli yapısal tedbirler üzerinde çalışmasını eleştirmişti.

Ekmen, konuyla ilgili 10 Mart tarihinde verdiği soru önergesine 10 Haziran’da yanıt geldiğini belirterek, “Soru önergemde bu yıl yaşanan zirai don felaketi nedeniyle Mersin’de yapılan tespitleri, ödemelerin hangi aşamada olduğunu ve ileriye dönük alınacak önlemleri sordum. Sekiz soruluk önergeme verilen cevapta, yedi paragraf boyunca sadece TARSİM sigortalarından bahsediliyor. Oysa Mersin’de TARSİM ödemelerinin henüz %100 tamamlanmadığını biliyoruz. Dahası, sigortası olmayan çiftçilerimiz de var. TARSİM kapsamını aşan bir borç yüküyle karşı karşıyayız: Tarım Kredi Kooperatifi’ne, Ziraat Bankası’na, gübre ve tohum tedarikçilerine olan borçlar hâlâ duruyor. Yedi paragraf boyunca ‘Mersin’de şu kadar ödeme yapıldı’ ifadesi yok.

TARIM GELİRLERİNİN YÜZDE 35’İ MERSİN’DEN

Bakanlık yanıtının son paragrafında, Türkiye’nin tarım gayrisafi hasılasının yüzde 35’ini karşılayan, üçüncü derecede en önemli tarım üretim bölgesi olan Mersin’e bu yıl sadece 75 milyon TL’lik fidan desteği verileceği ifade ediliyor. Milyarları aşan zirai üretime sahip bir il için 75 milyon TL’lik fidan desteği, bir Bakanlık açısından gerçekten ‘mevzu’ edilecek düzeyde midir? Açıkça görülüyor ki Tarım ve Orman Bakanı Sayın İbrahim Yumaklı’nın gündeminde ne zirai don felaketinden etkilenen çiftçiye can suyu kredisi açmak ne sulama ve enerji borçlarını ertelemek ne de Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan borçları hafifletmek gibi bir çalışma mevcut değildir. Bu kabul edilemez” açıklamasında bulunmuştu.

TARSİM’İN ÖTESİNDE BİR PLANLAMA YAPILMALI

TBMM Tarım Komisyonu Başkanı Adem Korkmaz, Mersin özelinde TARSİM’den alınan verileri paylaşarak “2025 Haziran tarihi itibarıyla Mersin'de TARSİM poliçe tutarının 646 milyon TL'si ödenmiş durumda. Toplam poliçe ve muallak tutar birlikte 780 milyon TL’ye ulaşıyor. Türkiye genelinde şu ana kadar TARSİM’in yaptığı toplam ödeme 2,12 milyar TL, toplam yükümlülüğü ise 19 milyar TL” bilgisini aktardı.

Ekmen ise Komisyon'da söz alarak “Bakanlık, soru önergeme verdiği cevapta ‘TARSİM dışında bir plan düşünmüyoruz’ dedi. Oysa TARSİM ödemelerinde de sorunlar mevcut. TARSİM dışında borç ertelenmesi, bir can suyunun verilmesi gerekiyor. Bazı işletmeler tamamen yok oldu, serası yıkıldı. Dolayısıyla, TARSİM’e sağlanan bilgi için teşekkür ediyorum ancak endişem bununla sınırlı kalınmasıdır” ifadelerini kullandı.